Logic cơ bản của trò chơi thanh khoản: DEX làm thế nào để tái cấu trúc phân phối quyền lực tài chính
Giới thiệu
Trong thị trường tài chính, nhà đầu tư nhỏ lẻ thường được coi là "người tiếp nhận" khi nhà đầu tư tổ chức rút lui. Khi các tổ chức bán tháo lớn, nhà đầu tư nhỏ lẻ thường bị động tiếp nhận các tài sản có giá giảm. Sự không đối xứng này được khuếch đại hơn nữa trong lĩnh vực tiền điện tử, cơ chế tạo lập thị trường của sàn giao dịch tập trung và giao dịch trong hồ sơ riêng lẻ làm tăng thêm sự chênh lệch thông tin. Tuy nhiên, với sự tiến hóa của các sàn giao dịch phi tập trung, các nền tảng đại diện cho DEX với sổ lệnh mới đang tái cấu trúc quyền lực thanh khoản thông qua đổi mới cơ chế. Bài viết này sẽ phân tích cách mà các DEX xuất sắc thực hiện việc tách biệt vật lý giữa thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức từ góc độ kiến trúc công nghệ, cơ chế khuyến khích và mô hình quản trị.
Thanh khoản phân tầng: Từ việc chịu đựng thụ động đến tái cấu trúc quyền lực
Thách thức thanh khoản của DEX truyền thống
Trong mô hình tạo lập thị trường tự động ban đầu, hành vi cung cấp thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ có rủi ro lựa chọn ngược rõ ràng. Lấy một DEX nổi tiếng làm ví dụ, mặc dù thiết kế thanh khoản tập trung của nó nâng cao hiệu quả vốn, nhưng dữ liệu cho thấy, vị thế trung bình của LP nhà đầu tư nhỏ lẻ chỉ là 29.000 USD, và chủ yếu phân bố vào các bể nhỏ có khối lượng giao dịch hàng ngày dưới 100.000 USD; trong khi đó, các tổ chức chuyên nghiệp với vị thế trung bình là 3,7 triệu USD chiếm ưu thế trong các bể giao dịch lớn, trong các bể có khối lượng giao dịch hàng ngày vượt quá 10 triệu USD, tỷ lệ tổ chức chiếm tới 70-80%. Trong cấu trúc này, khi các tổ chức thực hiện bán tháo lớn, các bể thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ là những người đầu tiên trở thành khu vực đệm cho việc giảm giá, tạo ra "bẫy thanh khoản rút lui" điển hình.
Sự cần thiết của phân tầng thanh khoản
Nghiên cứu của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế cho thấy thị trường DEX đã xuất hiện sự phân tầng chuyên môn hóa đáng kể: mặc dù nhà đầu tư cá nhân chiếm 93% tổng số nhà cung cấp thanh khoản, nhưng 65-85% thanh khoản thực tế được cung cấp bởi một số ít tổ chức. Sự phân tầng này không phải ngẫu nhiên, mà là kết quả tất yếu của việc tối ưu hóa hiệu quả thị trường. Một DEX xuất sắc cần phải thiết kế cơ chế để quản lý phân tách "thanh khoản đuôi dài" của nhà đầu tư cá nhân với "thanh khoản cốt lõi" của các tổ chức, chẳng hạn như cơ chế quỹ mà một DEX đã triển khai, trong đó stablecoin do nhà đầu tư cá nhân gửi vào được phân phối qua thuật toán đến các quỹ con do tổ chức dẫn dắt, vừa bảo đảm độ sâu thanh khoản, vừa tránh việc nhà đầu tư cá nhân trực tiếp bị ảnh hưởng bởi cú sốc giao dịch lớn.
Cơ chế kỹ thuật: Xây dựng thanh khoản tường lửa
Sự đổi mới của chế độ sổ đặt hàng
Sử dụng DEX dựa trên sổ lệnh có thể xây dựng cơ chế bảo vệ thanh khoản đa lớp thông qua đổi mới công nghệ, mục tiêu cốt lõi là cách ly nhu cầu thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ với các hành vi giao dịch lớn của tổ chức, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ trở thành "nạn nhân" bị động của sự biến động mạnh của thị trường. Thiết kế tường lửa thanh khoản cần cân nhắc giữa hiệu quả, tính minh bạch và khả năng phân tách rủi ro. Cốt lõi của nó là thông qua kiến trúc hỗn hợp phối hợp trên chuỗi và ngoài chuỗi, vừa đảm bảo quyền kiểm soát tài sản của người dùng, vừa chống lại tác động của sự biến động của thị trường và các hành vi xấu đối với quỹ thanh khoản.
Mô hình hỗn hợp xử lý các hoạt động giao dịch tần suất cao như khớp lệnh bên ngoài chuỗi, tận dụng đặc điểm độ trễ thấp và thông lượng cao của máy chủ bên ngoài chuỗi, nâng cao đáng kể tốc độ thực hiện giao dịch, tránh các vấn đề trượt giá do tắc nghẽn mạng lưới blockchain gây ra. Đồng thời, việc thanh toán trên chuỗi đảm bảo an toàn và tính minh bạch của việc tự lưu trữ tài sản. Nhiều DEX mới nổi khớp lệnh giao dịch bằng sổ lệnh bên ngoài chuỗi và hoàn thành thanh toán cuối cùng trên chuỗi, vừa giữ lại những lợi thế cốt lõi của phi tập trung, vừa đạt được hiệu suất giao dịch gần với sàn giao dịch tập trung.
Sự riêng tư của sổ đặt hàng ngoài chuỗi đã giảm thiểu sự phơi bày thông tin giao dịch trước đó, hiệu quả trong việc kiềm chế các hành vi MEV như chạy trước và tấn công sandwich. Một số dự án đã giảm thiểu rủi ro thao túng thị trường do sổ đặt hàng minh bạch trên chuỗi bằng cách áp dụng mô hình kết hợp. Mô hình kết hợp cho phép kết nối với các thuật toán chuyên nghiệp của các nhà tạo lập thị trường truyền thống, thông qua việc quản lý linh hoạt các bể thanh khoản ngoài chuỗi, cung cấp chênh lệch giá mua và bán chặt chẽ hơn cùng với độ sâu. Một nền tảng giao dịch hợp đồng vĩnh viễn nào đó đã áp dụng mô hình nhà tạo lập thị trường tự động ảo, kết hợp với cơ chế bổ sung thanh khoản ngoài chuỗi, giúp giảm thiểu vấn đề trượt giá cao của AMM hoàn toàn trên chuỗi.
Xử lý tính toán phức tạp ngoài chuỗi (như điều chỉnh tỷ lệ phí tài chính động, giao dịch tần số cao) đã giảm tiêu thụ Gas trên chuỗi, trong khi trên chuỗi chỉ cần xử lý các bước thanh toán chính. Kiến trúc hợp đồng đơn lẻ của một DEX nổi tiếng đã hợp nhất các hoạt động nhiều bể vào một hợp đồng duy nhất, giảm thiểu chi phí Gas lên đến 99%, cung cấp nền tảng kỹ thuật cho khả năng mở rộng của mô hình hỗn hợp. Mô hình hỗn hợp hỗ trợ tích hợp sâu với các thành phần DeFi như oracle, giao thức cho vay. Một DEX đã thu thập dữ liệu giá ngoài chuỗi thông qua oracle, kết hợp với cơ chế thanh lý trên chuỗi, thực hiện các chức năng phức tạp trong giao dịch sản phẩm phái sinh.
Xây dựng chiến lược tường lửa thanh khoản phù hợp với nhu cầu thị trường
Tường lửa thanh khoản nhằm duy trì sự ổn định của hồ thanh khoản thông qua các phương pháp kỹ thuật, ngăn chặn các hành động xấu và rủi ro hệ thống do biến động thị trường gây ra. Các phương pháp phổ biến bao gồm việc áp dụng thời gian khóa khi LP rút lui (ví dụ như trì hoãn 24 giờ, có thể kéo dài tối đa đến 7 ngày), ngăn chặn việc rút vốn thường xuyên dẫn đến việc cạn kiệt thanh khoản ngay lập tức. Khi thị trường biến động mạnh, thời gian khóa có thể làm giảm bớt tình trạng rút vốn hoảng loạn, bảo vệ lợi nhuận của LP dài hạn, đồng thời thông qua hợp đồng thông minh ghi nhận một cách minh bạch thời gian khóa, đảm bảo tính công bằng.
Dựa trên việc giám sát tỷ lệ tài sản trong các hồ thanh khoản theo thời gian thực của oracle, sàn giao dịch có thể thiết lập ngưỡng động để kích hoạt cơ chế kiểm soát rủi ro. Khi tỷ lệ của một tài sản trong hồ vượt quá giới hạn đã thiết lập, sẽ tạm dừng giao dịch liên quan hoặc tự động gọi thuật toán cân bằng lại, nhằm tránh mở rộng tổn thất không thường xuyên. Cũng có thể thiết kế phần thưởng theo cấp bậc dựa trên thời gian khóa và mức độ đóng góp của LP. LP khóa tài sản lâu dài có thể hưởng phần chia phí giao dịch cao hơn hoặc khuyến khích bằng token quản trị, từ đó khuyến khích tính ổn định. Một tính năng mới của DEX cho phép các nhà phát triển tùy chỉnh quy tắc khuyến khích LP (như tự động tái đầu tư phí), tăng cường sự gắn bó.
Triển khai hệ thống giám sát thời gian thực ngoài chuỗi, nhận diện các mô hình giao dịch bất thường (như tấn công chênh lệch giá lớn) và kích hoạt cơ chế ngắt trên chuỗi. Tạm dừng giao dịch của các cặp giao dịch cụ thể hoặc giới hạn các lệnh lớn, tương tự như cơ chế "ngắt" trong tài chính truyền thống. Đảm bảo tính an toàn của hợp đồng bể thanh khoản thông qua xác minh hình thức và kiểm toán bên thứ ba, đồng thời áp dụng thiết kế mô-đun để hỗ trợ nâng cấp khẩn cấp. Giới thiệu mô hình hợp đồng đại lý, cho phép sửa chữa lỗ hổng mà không cần di chuyển thanh khoản, tránh sự tái diễn của các sự kiện lớn trong lịch sử.
Nghiên cứu trường hợp
Thực hành phi tập trung hoàn toàn của chế độ sổ đặt hàng
Một DEX duy trì sổ lệnh ngoài chuỗi, hình thành kiến trúc kết hợp giữa sổ lệnh ngoài chuỗi và thanh toán trên chuỗi. Mạng lưới phi tập trung bao gồm nhiều nút xác thực thực hiện việc khớp lệnh giao dịch theo thời gian thực, chỉ hoàn thành thanh toán cuối cùng thông qua ứng dụng chuỗi sau khi giao dịch thành công. Thiết kế này cách ly tác động của giao dịch tần suất cao đến thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ ở ngoài chuỗi, trên chuỗi chỉ xử lý kết quả, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ LP bị lộ trực tiếp trước biến động giá gây ra bởi các lệnh hủy lớn. Áp dụng chế độ giao dịch không Gas chỉ thu phí theo tỷ lệ sau khi giao dịch thành công, tránh nhà đầu tư nhỏ lẻ phải chịu chi phí Gas cao do lệnh hủy tần suất cao, giảm thiểu rủi ro trở thành "thoát thanh khoản".
Khi các nhà đầu tư nhỏ lẻ staking token có thể nhận được lợi nhuận từ stablecoin (từ việc chia sẻ phí giao dịch), thì các tổ chức cần staking token để trở thành nút xác thực, tham gia vào việc duy trì sổ đặt hàng ngoại tuyến và nhận được lợi nhuận cao hơn. Thiết kế phân tầng này tách biệt lợi nhuận của nhà đầu tư nhỏ lẻ với chức năng nút của tổ chức, giảm thiểu xung đột lợi ích. Việc niêm yết không cần giấy phép và tách biệt thanh khoản, thông qua thuật toán sẽ phân bổ stablecoin do nhà đầu tư nhỏ lẻ cung cấp vào các bể con khác nhau, tránh việc bể tài sản đơn lẻ bị giao dịch lớn xuyên thủng. Người nắm giữ token quyết định tỷ lệ phân phối phí giao dịch, các tham số như cặp giao dịch mới qua biểu quyết trên chuỗi, tổ chức không thể đơn phương sửa đổi quy tắc làm tổn hại lợi ích của nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Hàng rào thanh khoản stablecoin
Một giao thức cho phép người dùng thế chấp ETH để tạo ra stablecoin trung tính Delta, đồng thời mở một vị trí bán khống hợp đồng vĩnh cửu ETH tương ứng trên sàn giao dịch để thực hiện phòng ngừa rủi ro. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ nắm giữ stablecoin này chỉ chịu trách nhiệm về lợi nhuận từ việc thế chấp ETH và chênh lệch tỷ lệ chi phí vốn, tránh việc tiếp xúc trực tiếp với biến động giá thị trường. Khi giá stablecoin lệch khỏi 1 đô la, các nhà đầu tư chênh lệch cần phải rút tài sản thế chấp thông qua hợp đồng trên chuỗi, kích hoạt cơ chế điều chỉnh động, ngăn chặn các tổ chức thao túng giá thông qua việc bán tháo tập trung.
Nhà đầu tư nhỏ lẻ staking stablecoin để nhận token lợi nhuận, lợi nhuận đến từ phần thưởng staking ETH và tỷ lệ phí vốn; các tổ chức thì thông qua việc làm thị trường cung cấp thanh khoản trên chuỗi để nhận thêm phần thưởng, hai loại vai trò có nguồn lợi nhuận vật lý tách biệt. Tiêm token thưởng vào pool stablecoin của DEX, đảm bảo nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể đổi với độ trượt giá thấp, tránh việc phải tiếp nhận áp lực bán từ các tổ chức do thanh khoản không đủ. Kế hoạch trong tương lai là kiểm soát loại tài sản thế chấp stablecoin và tỷ lệ phòng ngừa thông qua token quản trị, cộng đồng có thể bỏ phiếu hạn chế việc các tổ chức sử dụng đòn bẩy quá mức.
Thị trường làm mềm và kiểm soát giá trị theo hợp đồng
Một giao thức xây dựng mô hình giao dịch hợp đồng sổ lệnh hiệu quả với khớp lệnh ngoại tuyến và thanh toán trên chuỗi. Tài sản của người dùng sử dụng cơ chế tự quản lý, tất cả tài sản đều được lưu trữ trong hợp đồng thông minh trên chuỗi, đảm bảo rằng nền tảng không thể chiếm dụng vốn, ngay cả khi nền tảng ngừng hoạt động, người dùng vẫn có thể rút tiền một cách bắt buộc để đảm bảo an toàn. Giao thức này hỗ trợ nạp và rút tiền tài sản đa chuỗi một cách liền mạch và áp dụng thiết kế không cần KYC, người dùng chỉ cần kết nối ví hoặc tài khoản mạng xã hội là có thể giao dịch, đồng thời miễn phí Gas giúp giảm đáng kể chi phí giao dịch. Ngoài ra, giao dịch giao ngay của nó một cách sáng tạo hỗ trợ việc mua bán tài sản đa chuỗi bằng stablecoin chỉ với một cú nhấp chuột, loại bỏ quy trình phức tạp và phí bổ sung của cầu nối xuyên chuỗi, đặc biệt phù hợp cho giao dịch tài sản đa chuỗi hiệu quả.
Lợi thế cạnh tranh cốt lõi của giao thức này đến từ thiết kế đột phá của cơ sở hạ tầng nền tảng. Thông qua chứng minh không biết và kiến trúc Rollup tổng hợp, nó giải quyết các vấn đề phân mảnh thanh khoản, chi phí giao dịch cao và độ phức tạp giữa các chuỗi mà DEX truyền thống phải đối mặt. Khả năng tổng hợp thanh khoản đa chuỗi của nó sẽ thống nhất các tài sản phân tán trên nhiều mạng, tạo thành các bể thanh khoản sâu, người dùng không cần phải chuyển chuỗi để có được giá giao dịch tốt nhất. Đồng thời, công nghệ zk-Rollup thực hiện xử lý giao dịch theo lô ngoài chuỗi, kết hợp với chứng minh đệ quy để tối ưu hóa hiệu quả xác minh, khiến cho thông lượng của nó gần đạt được mức của sàn giao dịch tập trung, chi phí giao dịch chỉ là một phần rất nhỏ so với các nền tảng tương tự. So với DEX được tối ưu hóa cho một chuỗi, giao thức này cung cấp cho người dùng trải nghiệm giao dịch linh hoạt và dễ tiếp cận hơn nhờ khả năng tương tác giữa các chuỗi và cơ chế niêm yết tài sản thống nhất.
Cuộc cách mạng về quyền riêng tư và hiệu quả dựa trên ZK Rollup
Một sàn giao dịch áp dụng công nghệ zero-knowledge, kết hợp sâu sắc các thuộc tính riêng tư với độ sâu thanh khoản của sổ lệnh. Người dùng có thể xác thực tính hợp lệ của giao dịch một cách ẩn danh (như tính đủ ký quỹ) mà không cần tiết lộ chi tiết vị thế để ngăn chặn các cuộc tấn công MEV và rò rỉ thông tin, giải quyết thành công vấn đề trong ngành "không thể có cả tính minh bạch và riêng tư". Thông qua Merkle Tree, nhiều hash giao dịch được tổng hợp thành một hash gốc duy nhất trên chuỗi, giảm đáng kể chi phí lưu trữ trên chuỗi và tiêu thụ Gas khi lên chuỗi. Thông qua việc kết hợp Merkle Tree và xác minh trên chuỗi, cung cấp cho nhà đầu tư nhỏ lẻ trải nghiệm cấp độ sàn giao dịch tập trung và an toàn cấp độ sàn giao dịch phi tập trung trong một "giải pháp không thỏa hiệp".
Trong thiết kế của bể LP, sàn giao dịch này đã áp dụng mô hình LP hỗn hợp, thông qua hợp đồng thông minh kết nối liền mạch giữa stablecoin của người dùng và hoạt động đổi LP Token, đồng thời cân nhắc ưu điểm của tính minh bạch trên chuỗi và hiệu suất ngoài chuỗi. Khi người dùng cố gắng rút khỏi bể thanh khoản, sẽ có độ trễ được đưa vào để ngăn chặn sự không ổn định của lượng cung thanh khoản trên thị trường do việc vào ra thường xuyên. Cơ chế này có thể giảm thiểu rủi ro trượt giá, tăng cường sự ổn định của bể thanh khoản và bảo vệ lợi ích của các nhà cung cấp thanh khoản dài hạn, ngăn chặn những kẻ thao túng thị trường và các nhà giao dịch cơ hội tận dụng sự biến động của thị trường để kiếm lợi.
Tại các sàn giao dịch tập trung truyền thống, nếu khách hàng có vốn lớn muốn rút thanh khoản, họ phải phụ thuộc vào thanh khoản của tất cả người dùng trong sổ lệnh, rất dễ gây ra việc bán tháo. Tuy nhiên, cơ chế giao dịch phòng hộ của sàn này có thể cân bằng hiệu quả cung cấp thanh khoản, giúp việc rút lui của các nhà đầu tư tổ chức không quá phụ thuộc vào vốn của nhà đầu tư nhỏ lẻ, cho phép nhà đầu tư nhỏ lẻ không phải chịu rủi ro quá cao. Thích hợp hơn cho các trader chuyên nghiệp ưa thích đòn bẩy cao, mức trượt giá thấp và ghét thao túng thị trường.
Hướng đi tương lai: khả năng dân chủ hóa thanh khoản
Thiết kế thanh khoản DEX trong tương lai có thể xuất hiện hai nhánh phát triển khác nhau: mạng thanh khoản toàn cầu và sinh thái đồng quản trị. Mạng thanh khoản toàn cầu phá vỡ các hòn đảo thông qua công nghệ tương tác đa chuỗi, đạt được hiệu quả sử dụng vốn tối đa, nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể nhận được trải nghiệm giao dịch tối ưu thông qua "chuỗi chéo không cảm nhận". Sinh thái đồng quản trị thì thông qua đổi mới thiết kế cơ chế, chuyển đổi quản trị DAO từ "quyền lực vốn" sang "quyền xác nhận đóng góp", nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức hình thành sự cân bằng động trong cuộc chơi.
Tập hợp thanh khoản đa chuỗi: Từ phân mảnh đến mạng lưới thanh khoản toàn cầu
Đường dẫn này được xây dựng trên cơ sở hạ tầng bằng giao thức giao tiếp chuỗi chéo, thực hiện đồng bộ dữ liệu và chuyển nhượng tài sản theo thời gian thực giữa các chuỗi, loại bỏ sự phụ thuộc vào cầu nối tập trung. Thông qua chứng minh không kiến thức hoặc công nghệ xác thực nút nhẹ, đảm bảo tính an toàn và tức thì của giao dịch chuỗi chéo.
Kết hợp mô hình dự đoán AI với phân tích dữ liệu trên chuỗi, định tuyến thông minh sẽ tự động chọn hồ thanh khoản tối ưu của chuỗi. Ví dụ, khi một tài sản trên mạng chính bị bán tháo dẫn đến trượt giá.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
15 thích
Phần thưởng
15
5
Đăng lại
Chia sẻ
Bình luận
0/400
FUDwatcher
· 08-16 04:59
Giống này bán lẻ chắc chắn sẽ bị chơi đùa với mọi người
Xem bản gốcTrả lời0
OffchainOracle
· 08-16 04:58
又玩 bẫy này 被 chơi đùa với mọi người 麻了
Xem bản gốcTrả lời0
GasWrangler
· 08-16 04:38
thực ra việc phân tách này là không tối ưu từ góc độ thông lượng giao dịch... sự phân mảnh thanh khoản amm = trượt giá cao hơn cho mọi người thật lòng mà nói
DEX Thanh khoản cách ly tái cấu trúc phân phối quyền lực tài chính bán lẻ tổ chức thực hiện phân lớp vật lý
Logic cơ bản của trò chơi thanh khoản: DEX làm thế nào để tái cấu trúc phân phối quyền lực tài chính
Giới thiệu
Trong thị trường tài chính, nhà đầu tư nhỏ lẻ thường được coi là "người tiếp nhận" khi nhà đầu tư tổ chức rút lui. Khi các tổ chức bán tháo lớn, nhà đầu tư nhỏ lẻ thường bị động tiếp nhận các tài sản có giá giảm. Sự không đối xứng này được khuếch đại hơn nữa trong lĩnh vực tiền điện tử, cơ chế tạo lập thị trường của sàn giao dịch tập trung và giao dịch trong hồ sơ riêng lẻ làm tăng thêm sự chênh lệch thông tin. Tuy nhiên, với sự tiến hóa của các sàn giao dịch phi tập trung, các nền tảng đại diện cho DEX với sổ lệnh mới đang tái cấu trúc quyền lực thanh khoản thông qua đổi mới cơ chế. Bài viết này sẽ phân tích cách mà các DEX xuất sắc thực hiện việc tách biệt vật lý giữa thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức từ góc độ kiến trúc công nghệ, cơ chế khuyến khích và mô hình quản trị.
Thanh khoản phân tầng: Từ việc chịu đựng thụ động đến tái cấu trúc quyền lực
Thách thức thanh khoản của DEX truyền thống
Trong mô hình tạo lập thị trường tự động ban đầu, hành vi cung cấp thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ có rủi ro lựa chọn ngược rõ ràng. Lấy một DEX nổi tiếng làm ví dụ, mặc dù thiết kế thanh khoản tập trung của nó nâng cao hiệu quả vốn, nhưng dữ liệu cho thấy, vị thế trung bình của LP nhà đầu tư nhỏ lẻ chỉ là 29.000 USD, và chủ yếu phân bố vào các bể nhỏ có khối lượng giao dịch hàng ngày dưới 100.000 USD; trong khi đó, các tổ chức chuyên nghiệp với vị thế trung bình là 3,7 triệu USD chiếm ưu thế trong các bể giao dịch lớn, trong các bể có khối lượng giao dịch hàng ngày vượt quá 10 triệu USD, tỷ lệ tổ chức chiếm tới 70-80%. Trong cấu trúc này, khi các tổ chức thực hiện bán tháo lớn, các bể thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ là những người đầu tiên trở thành khu vực đệm cho việc giảm giá, tạo ra "bẫy thanh khoản rút lui" điển hình.
Sự cần thiết của phân tầng thanh khoản
Nghiên cứu của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế cho thấy thị trường DEX đã xuất hiện sự phân tầng chuyên môn hóa đáng kể: mặc dù nhà đầu tư cá nhân chiếm 93% tổng số nhà cung cấp thanh khoản, nhưng 65-85% thanh khoản thực tế được cung cấp bởi một số ít tổ chức. Sự phân tầng này không phải ngẫu nhiên, mà là kết quả tất yếu của việc tối ưu hóa hiệu quả thị trường. Một DEX xuất sắc cần phải thiết kế cơ chế để quản lý phân tách "thanh khoản đuôi dài" của nhà đầu tư cá nhân với "thanh khoản cốt lõi" của các tổ chức, chẳng hạn như cơ chế quỹ mà một DEX đã triển khai, trong đó stablecoin do nhà đầu tư cá nhân gửi vào được phân phối qua thuật toán đến các quỹ con do tổ chức dẫn dắt, vừa bảo đảm độ sâu thanh khoản, vừa tránh việc nhà đầu tư cá nhân trực tiếp bị ảnh hưởng bởi cú sốc giao dịch lớn.
Cơ chế kỹ thuật: Xây dựng thanh khoản tường lửa
Sự đổi mới của chế độ sổ đặt hàng
Sử dụng DEX dựa trên sổ lệnh có thể xây dựng cơ chế bảo vệ thanh khoản đa lớp thông qua đổi mới công nghệ, mục tiêu cốt lõi là cách ly nhu cầu thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ với các hành vi giao dịch lớn của tổ chức, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ trở thành "nạn nhân" bị động của sự biến động mạnh của thị trường. Thiết kế tường lửa thanh khoản cần cân nhắc giữa hiệu quả, tính minh bạch và khả năng phân tách rủi ro. Cốt lõi của nó là thông qua kiến trúc hỗn hợp phối hợp trên chuỗi và ngoài chuỗi, vừa đảm bảo quyền kiểm soát tài sản của người dùng, vừa chống lại tác động của sự biến động của thị trường và các hành vi xấu đối với quỹ thanh khoản.
Mô hình hỗn hợp xử lý các hoạt động giao dịch tần suất cao như khớp lệnh bên ngoài chuỗi, tận dụng đặc điểm độ trễ thấp và thông lượng cao của máy chủ bên ngoài chuỗi, nâng cao đáng kể tốc độ thực hiện giao dịch, tránh các vấn đề trượt giá do tắc nghẽn mạng lưới blockchain gây ra. Đồng thời, việc thanh toán trên chuỗi đảm bảo an toàn và tính minh bạch của việc tự lưu trữ tài sản. Nhiều DEX mới nổi khớp lệnh giao dịch bằng sổ lệnh bên ngoài chuỗi và hoàn thành thanh toán cuối cùng trên chuỗi, vừa giữ lại những lợi thế cốt lõi của phi tập trung, vừa đạt được hiệu suất giao dịch gần với sàn giao dịch tập trung.
Sự riêng tư của sổ đặt hàng ngoài chuỗi đã giảm thiểu sự phơi bày thông tin giao dịch trước đó, hiệu quả trong việc kiềm chế các hành vi MEV như chạy trước và tấn công sandwich. Một số dự án đã giảm thiểu rủi ro thao túng thị trường do sổ đặt hàng minh bạch trên chuỗi bằng cách áp dụng mô hình kết hợp. Mô hình kết hợp cho phép kết nối với các thuật toán chuyên nghiệp của các nhà tạo lập thị trường truyền thống, thông qua việc quản lý linh hoạt các bể thanh khoản ngoài chuỗi, cung cấp chênh lệch giá mua và bán chặt chẽ hơn cùng với độ sâu. Một nền tảng giao dịch hợp đồng vĩnh viễn nào đó đã áp dụng mô hình nhà tạo lập thị trường tự động ảo, kết hợp với cơ chế bổ sung thanh khoản ngoài chuỗi, giúp giảm thiểu vấn đề trượt giá cao của AMM hoàn toàn trên chuỗi.
Xử lý tính toán phức tạp ngoài chuỗi (như điều chỉnh tỷ lệ phí tài chính động, giao dịch tần số cao) đã giảm tiêu thụ Gas trên chuỗi, trong khi trên chuỗi chỉ cần xử lý các bước thanh toán chính. Kiến trúc hợp đồng đơn lẻ của một DEX nổi tiếng đã hợp nhất các hoạt động nhiều bể vào một hợp đồng duy nhất, giảm thiểu chi phí Gas lên đến 99%, cung cấp nền tảng kỹ thuật cho khả năng mở rộng của mô hình hỗn hợp. Mô hình hỗn hợp hỗ trợ tích hợp sâu với các thành phần DeFi như oracle, giao thức cho vay. Một DEX đã thu thập dữ liệu giá ngoài chuỗi thông qua oracle, kết hợp với cơ chế thanh lý trên chuỗi, thực hiện các chức năng phức tạp trong giao dịch sản phẩm phái sinh.
Xây dựng chiến lược tường lửa thanh khoản phù hợp với nhu cầu thị trường
Tường lửa thanh khoản nhằm duy trì sự ổn định của hồ thanh khoản thông qua các phương pháp kỹ thuật, ngăn chặn các hành động xấu và rủi ro hệ thống do biến động thị trường gây ra. Các phương pháp phổ biến bao gồm việc áp dụng thời gian khóa khi LP rút lui (ví dụ như trì hoãn 24 giờ, có thể kéo dài tối đa đến 7 ngày), ngăn chặn việc rút vốn thường xuyên dẫn đến việc cạn kiệt thanh khoản ngay lập tức. Khi thị trường biến động mạnh, thời gian khóa có thể làm giảm bớt tình trạng rút vốn hoảng loạn, bảo vệ lợi nhuận của LP dài hạn, đồng thời thông qua hợp đồng thông minh ghi nhận một cách minh bạch thời gian khóa, đảm bảo tính công bằng.
Dựa trên việc giám sát tỷ lệ tài sản trong các hồ thanh khoản theo thời gian thực của oracle, sàn giao dịch có thể thiết lập ngưỡng động để kích hoạt cơ chế kiểm soát rủi ro. Khi tỷ lệ của một tài sản trong hồ vượt quá giới hạn đã thiết lập, sẽ tạm dừng giao dịch liên quan hoặc tự động gọi thuật toán cân bằng lại, nhằm tránh mở rộng tổn thất không thường xuyên. Cũng có thể thiết kế phần thưởng theo cấp bậc dựa trên thời gian khóa và mức độ đóng góp của LP. LP khóa tài sản lâu dài có thể hưởng phần chia phí giao dịch cao hơn hoặc khuyến khích bằng token quản trị, từ đó khuyến khích tính ổn định. Một tính năng mới của DEX cho phép các nhà phát triển tùy chỉnh quy tắc khuyến khích LP (như tự động tái đầu tư phí), tăng cường sự gắn bó.
Triển khai hệ thống giám sát thời gian thực ngoài chuỗi, nhận diện các mô hình giao dịch bất thường (như tấn công chênh lệch giá lớn) và kích hoạt cơ chế ngắt trên chuỗi. Tạm dừng giao dịch của các cặp giao dịch cụ thể hoặc giới hạn các lệnh lớn, tương tự như cơ chế "ngắt" trong tài chính truyền thống. Đảm bảo tính an toàn của hợp đồng bể thanh khoản thông qua xác minh hình thức và kiểm toán bên thứ ba, đồng thời áp dụng thiết kế mô-đun để hỗ trợ nâng cấp khẩn cấp. Giới thiệu mô hình hợp đồng đại lý, cho phép sửa chữa lỗ hổng mà không cần di chuyển thanh khoản, tránh sự tái diễn của các sự kiện lớn trong lịch sử.
Nghiên cứu trường hợp
Thực hành phi tập trung hoàn toàn của chế độ sổ đặt hàng
Một DEX duy trì sổ lệnh ngoài chuỗi, hình thành kiến trúc kết hợp giữa sổ lệnh ngoài chuỗi và thanh toán trên chuỗi. Mạng lưới phi tập trung bao gồm nhiều nút xác thực thực hiện việc khớp lệnh giao dịch theo thời gian thực, chỉ hoàn thành thanh toán cuối cùng thông qua ứng dụng chuỗi sau khi giao dịch thành công. Thiết kế này cách ly tác động của giao dịch tần suất cao đến thanh khoản của nhà đầu tư nhỏ lẻ ở ngoài chuỗi, trên chuỗi chỉ xử lý kết quả, tránh việc nhà đầu tư nhỏ lẻ LP bị lộ trực tiếp trước biến động giá gây ra bởi các lệnh hủy lớn. Áp dụng chế độ giao dịch không Gas chỉ thu phí theo tỷ lệ sau khi giao dịch thành công, tránh nhà đầu tư nhỏ lẻ phải chịu chi phí Gas cao do lệnh hủy tần suất cao, giảm thiểu rủi ro trở thành "thoát thanh khoản".
Khi các nhà đầu tư nhỏ lẻ staking token có thể nhận được lợi nhuận từ stablecoin (từ việc chia sẻ phí giao dịch), thì các tổ chức cần staking token để trở thành nút xác thực, tham gia vào việc duy trì sổ đặt hàng ngoại tuyến và nhận được lợi nhuận cao hơn. Thiết kế phân tầng này tách biệt lợi nhuận của nhà đầu tư nhỏ lẻ với chức năng nút của tổ chức, giảm thiểu xung đột lợi ích. Việc niêm yết không cần giấy phép và tách biệt thanh khoản, thông qua thuật toán sẽ phân bổ stablecoin do nhà đầu tư nhỏ lẻ cung cấp vào các bể con khác nhau, tránh việc bể tài sản đơn lẻ bị giao dịch lớn xuyên thủng. Người nắm giữ token quyết định tỷ lệ phân phối phí giao dịch, các tham số như cặp giao dịch mới qua biểu quyết trên chuỗi, tổ chức không thể đơn phương sửa đổi quy tắc làm tổn hại lợi ích của nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Hàng rào thanh khoản stablecoin
Một giao thức cho phép người dùng thế chấp ETH để tạo ra stablecoin trung tính Delta, đồng thời mở một vị trí bán khống hợp đồng vĩnh cửu ETH tương ứng trên sàn giao dịch để thực hiện phòng ngừa rủi ro. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ nắm giữ stablecoin này chỉ chịu trách nhiệm về lợi nhuận từ việc thế chấp ETH và chênh lệch tỷ lệ chi phí vốn, tránh việc tiếp xúc trực tiếp với biến động giá thị trường. Khi giá stablecoin lệch khỏi 1 đô la, các nhà đầu tư chênh lệch cần phải rút tài sản thế chấp thông qua hợp đồng trên chuỗi, kích hoạt cơ chế điều chỉnh động, ngăn chặn các tổ chức thao túng giá thông qua việc bán tháo tập trung.
Nhà đầu tư nhỏ lẻ staking stablecoin để nhận token lợi nhuận, lợi nhuận đến từ phần thưởng staking ETH và tỷ lệ phí vốn; các tổ chức thì thông qua việc làm thị trường cung cấp thanh khoản trên chuỗi để nhận thêm phần thưởng, hai loại vai trò có nguồn lợi nhuận vật lý tách biệt. Tiêm token thưởng vào pool stablecoin của DEX, đảm bảo nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể đổi với độ trượt giá thấp, tránh việc phải tiếp nhận áp lực bán từ các tổ chức do thanh khoản không đủ. Kế hoạch trong tương lai là kiểm soát loại tài sản thế chấp stablecoin và tỷ lệ phòng ngừa thông qua token quản trị, cộng đồng có thể bỏ phiếu hạn chế việc các tổ chức sử dụng đòn bẩy quá mức.
Thị trường làm mềm và kiểm soát giá trị theo hợp đồng
Một giao thức xây dựng mô hình giao dịch hợp đồng sổ lệnh hiệu quả với khớp lệnh ngoại tuyến và thanh toán trên chuỗi. Tài sản của người dùng sử dụng cơ chế tự quản lý, tất cả tài sản đều được lưu trữ trong hợp đồng thông minh trên chuỗi, đảm bảo rằng nền tảng không thể chiếm dụng vốn, ngay cả khi nền tảng ngừng hoạt động, người dùng vẫn có thể rút tiền một cách bắt buộc để đảm bảo an toàn. Giao thức này hỗ trợ nạp và rút tiền tài sản đa chuỗi một cách liền mạch và áp dụng thiết kế không cần KYC, người dùng chỉ cần kết nối ví hoặc tài khoản mạng xã hội là có thể giao dịch, đồng thời miễn phí Gas giúp giảm đáng kể chi phí giao dịch. Ngoài ra, giao dịch giao ngay của nó một cách sáng tạo hỗ trợ việc mua bán tài sản đa chuỗi bằng stablecoin chỉ với một cú nhấp chuột, loại bỏ quy trình phức tạp và phí bổ sung của cầu nối xuyên chuỗi, đặc biệt phù hợp cho giao dịch tài sản đa chuỗi hiệu quả.
Lợi thế cạnh tranh cốt lõi của giao thức này đến từ thiết kế đột phá của cơ sở hạ tầng nền tảng. Thông qua chứng minh không biết và kiến trúc Rollup tổng hợp, nó giải quyết các vấn đề phân mảnh thanh khoản, chi phí giao dịch cao và độ phức tạp giữa các chuỗi mà DEX truyền thống phải đối mặt. Khả năng tổng hợp thanh khoản đa chuỗi của nó sẽ thống nhất các tài sản phân tán trên nhiều mạng, tạo thành các bể thanh khoản sâu, người dùng không cần phải chuyển chuỗi để có được giá giao dịch tốt nhất. Đồng thời, công nghệ zk-Rollup thực hiện xử lý giao dịch theo lô ngoài chuỗi, kết hợp với chứng minh đệ quy để tối ưu hóa hiệu quả xác minh, khiến cho thông lượng của nó gần đạt được mức của sàn giao dịch tập trung, chi phí giao dịch chỉ là một phần rất nhỏ so với các nền tảng tương tự. So với DEX được tối ưu hóa cho một chuỗi, giao thức này cung cấp cho người dùng trải nghiệm giao dịch linh hoạt và dễ tiếp cận hơn nhờ khả năng tương tác giữa các chuỗi và cơ chế niêm yết tài sản thống nhất.
Cuộc cách mạng về quyền riêng tư và hiệu quả dựa trên ZK Rollup
Một sàn giao dịch áp dụng công nghệ zero-knowledge, kết hợp sâu sắc các thuộc tính riêng tư với độ sâu thanh khoản của sổ lệnh. Người dùng có thể xác thực tính hợp lệ của giao dịch một cách ẩn danh (như tính đủ ký quỹ) mà không cần tiết lộ chi tiết vị thế để ngăn chặn các cuộc tấn công MEV và rò rỉ thông tin, giải quyết thành công vấn đề trong ngành "không thể có cả tính minh bạch và riêng tư". Thông qua Merkle Tree, nhiều hash giao dịch được tổng hợp thành một hash gốc duy nhất trên chuỗi, giảm đáng kể chi phí lưu trữ trên chuỗi và tiêu thụ Gas khi lên chuỗi. Thông qua việc kết hợp Merkle Tree và xác minh trên chuỗi, cung cấp cho nhà đầu tư nhỏ lẻ trải nghiệm cấp độ sàn giao dịch tập trung và an toàn cấp độ sàn giao dịch phi tập trung trong một "giải pháp không thỏa hiệp".
Trong thiết kế của bể LP, sàn giao dịch này đã áp dụng mô hình LP hỗn hợp, thông qua hợp đồng thông minh kết nối liền mạch giữa stablecoin của người dùng và hoạt động đổi LP Token, đồng thời cân nhắc ưu điểm của tính minh bạch trên chuỗi và hiệu suất ngoài chuỗi. Khi người dùng cố gắng rút khỏi bể thanh khoản, sẽ có độ trễ được đưa vào để ngăn chặn sự không ổn định của lượng cung thanh khoản trên thị trường do việc vào ra thường xuyên. Cơ chế này có thể giảm thiểu rủi ro trượt giá, tăng cường sự ổn định của bể thanh khoản và bảo vệ lợi ích của các nhà cung cấp thanh khoản dài hạn, ngăn chặn những kẻ thao túng thị trường và các nhà giao dịch cơ hội tận dụng sự biến động của thị trường để kiếm lợi.
Tại các sàn giao dịch tập trung truyền thống, nếu khách hàng có vốn lớn muốn rút thanh khoản, họ phải phụ thuộc vào thanh khoản của tất cả người dùng trong sổ lệnh, rất dễ gây ra việc bán tháo. Tuy nhiên, cơ chế giao dịch phòng hộ của sàn này có thể cân bằng hiệu quả cung cấp thanh khoản, giúp việc rút lui của các nhà đầu tư tổ chức không quá phụ thuộc vào vốn của nhà đầu tư nhỏ lẻ, cho phép nhà đầu tư nhỏ lẻ không phải chịu rủi ro quá cao. Thích hợp hơn cho các trader chuyên nghiệp ưa thích đòn bẩy cao, mức trượt giá thấp và ghét thao túng thị trường.
Hướng đi tương lai: khả năng dân chủ hóa thanh khoản
Thiết kế thanh khoản DEX trong tương lai có thể xuất hiện hai nhánh phát triển khác nhau: mạng thanh khoản toàn cầu và sinh thái đồng quản trị. Mạng thanh khoản toàn cầu phá vỡ các hòn đảo thông qua công nghệ tương tác đa chuỗi, đạt được hiệu quả sử dụng vốn tối đa, nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể nhận được trải nghiệm giao dịch tối ưu thông qua "chuỗi chéo không cảm nhận". Sinh thái đồng quản trị thì thông qua đổi mới thiết kế cơ chế, chuyển đổi quản trị DAO từ "quyền lực vốn" sang "quyền xác nhận đóng góp", nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức hình thành sự cân bằng động trong cuộc chơi.
Tập hợp thanh khoản đa chuỗi: Từ phân mảnh đến mạng lưới thanh khoản toàn cầu
Đường dẫn này được xây dựng trên cơ sở hạ tầng bằng giao thức giao tiếp chuỗi chéo, thực hiện đồng bộ dữ liệu và chuyển nhượng tài sản theo thời gian thực giữa các chuỗi, loại bỏ sự phụ thuộc vào cầu nối tập trung. Thông qua chứng minh không kiến thức hoặc công nghệ xác thực nút nhẹ, đảm bảo tính an toàn và tức thì của giao dịch chuỗi chéo.
Kết hợp mô hình dự đoán AI với phân tích dữ liệu trên chuỗi, định tuyến thông minh sẽ tự động chọn hồ thanh khoản tối ưu của chuỗi. Ví dụ, khi một tài sản trên mạng chính bị bán tháo dẫn đến trượt giá.